Wie uit zijn thuisland vlucht is een 'vluchteling'. Met een asielaanvraag vraagt een vluchteling ook officieel erkend te worden als vluchteling. In Nederland moeten ze zich hiervoor melden in het aanmeldcentrum in Ter Apel of op Schiphol. Dan start de asielprocedure: de IND onderzoekt of iemand echt gevaar loopt in eigen land en dus vluchteling is. Tot die tijd verblijven ze in asielzoekerscentra (AZC’s) en noemen we ze asielzoekers.
Asielzoekers die na de procedure als vluchteling worden erkend krijgen de ‘vluchtelingenstatus’ en mogen officieel ook in Nederland blijven. Dat noemen we ook wel statushouders.
Internationaal verdrag
Dat landen asielzoekers en vluchtelingen moeten opvangen staat in het Vluchtelingenverdrag van de VN en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Nederland heeft, met ruim 150 andere landen, dit verdrag ondertekend. Nederland moet zich aan de regels van het verdrag houden. Dit betekent onder andere dat vluchtelingen en asielzoekers niet mogen worden teruggestuurd naar een land waar ze gevaar lopen.
Een asielzoeker is iemand die uit een ander land naar Nederland komt en om bescherming (asiel) vraagt. Omdat het in zijn of haar land onveilig is door oorlog, geweld of vervolging vanwege ras, religie of politieke overtuiging bijvoorbeeld.
Via een asielaanvraag vragen ze erkend te worden als vluchteling. In Nederland moeten ze zich hiervoor melden in het aanmeldcentrum in Ter Apel of op Schiphol. Dan start de asielprocedure: de IND onderzoekt of iemand echt gevaar loopt in eigen land en dus vluchteling is. Tot die tijd verblijven ze in asielzoekerscentra (AZC’s).
Asielzoekers die als vluchteling worden erkend krijgen de ‘vluchtelingenstatus’. Dat noemen we ook wel statushouders.
Internationaal verdrag
Dat landen asielzoekers en vluchtelingen moeten opvangen staat in het Vluchtelingenverdrag van de VN en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Nederland heeft, met ruim 150 andere landen, dit verdrag ondertekend. Nederland moet zich aan de regels van het verdrag houden. Dit betekent onder andere dat vluchtelingen en asielzoekers niet mogen worden teruggestuurd naar een land waar ze gevaar lopen.
Asielzoekers die in Nederland mogen blijven, worden statushouder. Dan zijn ze officieel erkend als vluchteling. Een asielzoeker die de vluchtelingenstatus krijgt, krijgt een (tijdelijke) verblijfsvergunning.
Woningen
Statushouders worden opnieuw gekoppeld aan een gemeente - ergens in Nederland. Tot die tijd verblijven ze in een AZC (asielzoekerscentrum). Als er een woning beschikbaar komt, kan deze persoon verhuizen en komt er een nieuwe asielzoeker in de opvang. Een asielzoeker die op de opvanglocatie in Uithoorn woont en een verblijfsvergunning krijgt, krijgt dus niet automatisch een woning in Uithoorn. De gemeente heeft voor de opvang van statushouders een aparte taakstelling (wettelijke plicht). In 2025 is die taakstelling 50 plekken. Van de bijna 32.000 inwoners in Uithoorn is dat 0,16%.
Na 5 jaar
Na vijf jaar controleert de IND of een statushouder nog steeds bescherming nodig heeft. Is hun land nog steeds onveilig en hebben ze het inburgeringsexamen gehaald? Dan wordt een verblijfsvergunning aangevraagd zonder einddatum.
Voor Oekraïners gelden andere regels dan voor andere vluchtelingen. Dat komt door de RTB (Richtlijn Tijdelijke Bescherming) van de EU. Door deze regel hebben vluchtelingen uit Oekraïne in Nederland direct recht op een opvangplek, medische zorg en op onderwijs voor minderjarige kinderen. Zij hoeven ook niet naar Ter Apel om zich aan te melden, zoals vluchtelingen uit andere landen.
Opvang
Gemeenten in Nederland zijn zelf verantwoordelijk voor de opvang van Oekraïense vluchtelingen. Voor alle andere vluchtelingen is het COA verantwoordelijk voor de opvang.
Een arbeidsmigrant is iemand die naar Nederland komt om te werken. Arbeidsmigranten komen meestal uit andere EU-landen, zoals Polen, Roemenië of Bulgarije. Daarom hebben ze geen verblijfsvergunning of tewerkstellingsvergunning (TWV) nodig zoals asielzoekers, om in Nederland aan de slag te gaan.
Arbeidsmigranten werken vaak in sectoren waar een personeelstekort is. Zoals de landbouw, logistiek, schoonmaak of de bouw. Ze blijven vaak tijdelijk. Bijvoorbeeld voor een seizoen of de duur van het werkcontract.
Arbeidsmigranten - of hun werkgever - moeten zelf voor woonruimte zorgen.
'COA' staat voor Centraal Orgaan opvang asielzoekers. Het is een Nederlandse overheidsinstantie die verantwoordelijk is voor de opvang en begeleiding van asielzoekers in Nederland. Het COA zorgt voor onderdak, basisvoorzieningen en begeleiding voor asielzoekers, terwijl zij wachten op de beslissing over hun asielaanvraag.
Ook het asielzoekerscentrum (AZC) aan de Wiegerbruinlaan wordt door het COA van de eigenaar gehuurd, verbouwd en straks beheerd.